PIERWSZA ŻYWA ISTOTA W KOSMOSIE

Pierwszą, żywą istotą w kosmosie był pies o imieniu Kudriawka rasy łajka . Zwierzę w przestrzeń kosmiczną wyniósł drugi radziecki satelita Sputnik II . Całe zdarzenie miało miejsce 3 listopada 1957 . Niestety pies nie mógł wrócić z powrotem na Ziemię . Po pięciu dniach pobytu w Kosmosie Kudriawka zginęła na orbicie .

PIERWSZY CZŁOWIEK W KOSMOSIE

Pierwszym człowiekiem w kosmosie był 27-letni lotnik radziecki – major Jurij Gagarin . Lot odbył się 12 kwietnia 1961 r . i trwał 1 godzinę i 48 minut . W chwili rozpoczęcia lotu ogłoszono komunikat: W dniu dzisiejszym wszedł na orbitę okołoziemską pierwszy na świecie statek kosmiczny z człowiekiem na pokładzie . Statek „Wostok” wyrzucony został w przestrzeń przez rakietę wielostopniową . Po osiągnięciu pierwszej prędkości kosmicznej i oddzieleniu się od rakiety nośnej, „Wostok” poszybował lotem bezwładnym po orbicie dookoła Ziemi . Statek okrążył Ziemię w 89, 1 minuty . Najmniejsza odległość od Ziemi wynosiła 327 km, kąt nachylenia płaszczyzny orbity do płaszczyzny równika ziemskiego – około 65 stopni . Masa statku „Wostok” wraz z człowiekiem bez ostatniego stopnia rakiety wynosiła 4725 kg . Dwukierunkową łączność między pilotem i Ziemią utrzymywano przez cały czas lotu .
Statek „Wostok” wystartował o godz . 9:07 czasu moskiewskiego z terenu startowego Bajkonur w Kazachstanie . W godzinę i osiem minut po stracie, w chwili gdy statek znajdował się nad Afryką, rozpoczęto przygotowania do lądowania . W dziesięć minut później włączono silnik hamujący i „Wostok” zaczął schodzić z orbity satelitarnej . Po następnych dziesięciu minutach wszedł w gęste warstwy atmosfery i po dwudziestominutowym locie poprzez atmosferę, wylądował w rejonie wsi Śmiełówka w obwodzie saratowskim .
Gagarin nadzorował aparaturę statku utrzymując nieprzerwanie łączność radiową i telegraficzną z Ziemią . Obserwację przekazywał na Ziemię , notował w dzienniku pokładowym oraz rejestrował na taśmie magnetycznej i filmowej .
Przez cały lot aparatura pracowała według zadanego programu . Pilot prowadził pomiary elementów orbity, przekazując na Ziemię dane telemetryczne i telewizyjny obraz wnętrza statku . Automatyczne regulatory zapewniały w kabinie odpowiednią temperaturę i właściwy skład atmosfery .
Wszystko poszło zgodnie z planem .

PIERWSZY CZŁOWIEK NA KSIĘŻYCU

Trzyosobowa załoga Apollo 11 kończyła przygotowania do historycznego startu . Dowódcą statku mianowano Neila Armstronga, wyznaczając mu tym samym rolę pierwszego człowieka, który miał stanąć na księżycowym gruncie . Pilotem statku wyprawowego, mającego po raz pierwszy lądować na Księżycu, został Edwin E . Aldrin, junior . Zaś pilotem członu macierzystego, trzecim członkiem załogi został Michael Collins .
Astronauci przygotowujący się do lotu już kilkanaście dni przed startem objęci byli częściową, a następnie całkowitą izolacją od otoczenia .
Start odbył się bez poważniejszych zakłóceń . 16 lipca 1969 roku trzech Ziemian opuściło rodzimą planetę, aby stanąć na obcym globie . Po raz pierwszy w historii ludzkiej cywilizacji .
Trzy dni później Apollo 11 „Columbia” wraz ze statkiem wyprawowym „Orzeł”, znalazłszy się po odwrotnej stronie Księżyca, przez 47 minut był niewidoczny z Ziemi . A właśnie na tym etapie lotu przewidziane było 360-sekundowe włączenie silnika, które miało zmienić tor lotu do globu na orbitę wokółksiężycową .
Astronauci mieli działać samodzielnie . Dyrektor naczelne NASA dr . Thomas Paine osobiście prosił ich, aby nie uruchamiali silnika członu napędowego i nie przechodzili na orbitę wokołoksiężycową, jeśli tylko zauważą, że cokolwiek jest nie w porządku . Mieli wówczas zrezygnować z lądowania, oblecieć jedynie Księżyc i przejść na tor powrotu na Ziemię . Jego obawy były tak wielkie, że nawet obiecał im wkrótce inny lot, gdyby coś zmusiło ich do przerwania misji i powrotu w trybie awaryjnym.
20 lipca Armstrong i Aldrin przeszli do statku wyprawowego „Orzeł” i odłączyli go od Apolla 11, w którym dyżurował w oczekiwaniu na ich powrót trzeci astronauta, Michael Collins . Gdy astronauci zmniejszyli prędkość lotu, co przekształciło orbitę ich statku w elipsę, jej najniższy punkt, peryselenium, przypadał na wysokości 15 km nad powierzchnią globu, czyli na pułapie rozpoczęcia hamowania .
Przed zejściem do tej wysokości zaczęły się kłopoty z łącznością . Zanikła na skutek niekontrolowanych wahań anteny . Trzeba było przejść na inną antenę, kierunkową . W Centrum Lotów Załogowych Houston przyjęto to jako zły znak . Ilekroć w amerykańskich załogowych lotach kosmicznych dochodziło do sytuacji krytycznych, prawie zawsze zawodziła także łączność . Jej brak utrudniał załodze sprawne podejmowanie decyzji i pomoc załodze statku .
Prawidłową łączność odzyskano dopiero na trzy i pół minuty przed osadzeniem „Orła” na gruncie księżycowym .
Na wysokości nieco ponad 11 km wszystko jeszcze wskazywało na to, iż opadanie przebiega zgodnie z programem i zakończy się w pobliżu planowanego miejsca . Jednak po zniżeniu się o kolejne dwa kilometry, komputer pokładowy statku zaczął alarmować o przeciążeniu . To co działo się z pokładowym komputerem było niepodobne do żadnej z przećwiczonych awarii . Dane wprowadzone do jego pamięci przed lotem nie pokrywały się z rzeczywistymi informacjami o powierzchni Księżyca w miejscu planowanego lądowania . Komputer dusił się próbując doprowadzić do zgodności wprowadzonego doń programu z danymi dostarczonymi przez radiolokator . Niestety przekraczało to jego możliwości .
Personel z Houston szybko podjął najwłaściwszą w tych warunkach decyzje, by odciążyć zmagający się z kolumnami liczb komputer, dane radiolokatora skierowano bezpośrednio na Ziemię . Większe komputery centrum radziły sobie z nimi doskonale . Załodze statku dano sygnał na dokończenie schodzenia . Zaryzykowano, Armstrong przejął częściowo sterowanie nad lądownikiem .
W czasie gdy astronauci bez reszty pochłonięci byli komputerem pokładowym „Orzeł” opuścił się do wysokości zaledwie 900 metrów . Piloci dopiero teraz mogli się rozejrzeć po okolicy . Na powierzchni Księżyca nie znajdowali charakterystycznych punktów ani kraterów, które przypominałyby obiekty znane im z przedstartowych przygotowań . Księżycowy horyzont jest dużo niższy niż nasz ziemski, dlatego z tak niskiej wysokości już niewiele można było zobaczyć
W tym momencie odezwał się kolejny sygnał alarmowy . Natychmiastowe głosowanie operatorów misji na Ziemi dało wynik GO; kontynuować lądowanie . Począwszy od wysokości 600 metrów można już było osadzić lądownik na gruncie Księżyca ręcznie .
Astronautom nadal ciężko było znaleźć planowane miejsce lądowania . W ostatniej fazie opadania astronauci postanowili posadzić „Orła” na skrawku gruntu, obok którego z jednej strony widniały sporych rozmiarów kratery, a z drugiej – płaszczyzna usypana drobnymi kamieniami .
Po pomyślnie zakończonej operacji lądowania, w ośrodku kontroli nastąpił prawdziwy wybuch radości . Nie sprawdziły się obawy dotyczące zapadania się łap statku .
Pierwszy z lądownika wychodził Neil Armstrong . Przełączył swój skafander na zasilanie tlenem z właściwego zbiornika na plecach i był gotów do zejścia na grunt .
Załoga „Orła” zebrała z powierzchni Księżyca próbki: kamienie, księżycowy piasek .
Ich pobyt na powierzchni Srebrnego Globy trwał nieco ponad dwie godziny . Po powrocie do „Orła” astronauci zamknęli właz, napełnili kabinę tlenem i nareszcie mogli zdjąć z siebie wierzchnią warstwę skafandrów .
Po niespełna dobie pobytu astronautów na Księżycu, po dojściu „Orła” do członu macierzystego Apollo 11 „Columbia”, oba pojazdy kosmiczne znalazły się w zasięgu wzroku . Wyrównano ich prędkości, a potem węzeł stykowy kabiny statku wyprawowego wszedł w urządzenie cumownicze Apolla.
24 lipca 1969 roku lądownik Apolla 11 z drugą prędkością kosmiczną wszedł w atmosferę Ziemi i wodował . Jego załoga została przywitana przez Richarda Nixona, ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych.

WAHADŁOWIEC

Wahadłowiec to statek kosmiczny przeznaczony do wielokrotnego transportowania na orbitę ludzi i ładunków . Jak dotąd zrealizowany w praktyce jedynie w USA, gdzie stworzono wahadłowce: Columbia, Enterprise, Challenger (uległ katastrofie 28 stycznia 1986), Discovery, Atlantis, Endeavour . Program wahadłowców próbowali realizować także Rosjanie (bezzałogowy lot Burana 15 listopada 1988) .
Pierwszy lot orbitalny odbył się 12 IV 1981 .
Start odbywa się za pomocą wspomagających, odrzucanych (ale odzyskiwalnych) rakiet, lądowanie odbywa się na pasie startowym po wytrąceniu prędkości w locie ślizgowym w atmosferze . Masa startowa wahadłowca wynosi 2 tys . ton, mas członu orbitalnego ok . 68 ton, ładunek użyteczny (w zależności od uzyskiwanej orbity) od 11 ton (przy wysokości 500 km) do 29 ton (przy wysokości 185 km) .